Σ. Μιχαηλίδης: «Ηχηρό όχι στην αδιαφανή, ασύνδετη και χωρίς εθνική στρατηγική αξιοποίηση των λιμένων της χώρας, στην ουσία εκποίησή τους από την κυβέρνηση»

Έχουμε για άλλη μια φορά μπροστά μας ένα Νομοσχέδιο για την Κύρωση μιας ήδη υπογεγραμμένης Σύμβασης Εκποίησης ενός Διεθνούς Λιμένα της χώρας μας, στην ακολουθία αυτών που προηγήθηκαν, Θεσσαλονίκης, Ηγουμενίτσας, Καβάλας, την Επικύρωση Εκποίησης του Κεντρικού Λιμένα Ηρακλείου, τον Οργανισμό Λιμένα Ηρακλείου Α.Ε.

Βέβαια, ο τίτλος του νομοσχεδίου αναφέρει «Κύρωση της Σύμβασης Παραχώρησης αναφορικά με τη χρήση και εκμετάλλευση ορισμένων χώρων και περιουσιακών στοιχείων εντός του Λιμένα Ηρακλείου». Μάλλον, δεν έχει και μεγάλη σχέση με το περιεχόμενο του νομοσχεδίου, διότι πολύ απλά αυτό που κυρώνουμε σήμερα είναι η τροποποίηση της Σύμβασης του 2003, όταν το Δημόσιο με τον νεοσυσταθέντα τότε Οργανισμό Λιμένα Ηρακλείου συνήψαν μια σύμβαση για το πώς θα δουλέψουν αυτοί οι Οργανισμοί. Και προφανώς για να δεχθεί το νέο επιχειρηματικό σχήμα να αναλάβει, λες και θα πληρώσει και πάρα πολλά ή θα του κοστίσει ιδιαίτερα, τον Οργανισμό έπρεπε να βελτιωθούν ακόμα περισσότερο τα πράγματα.

Σε αυτό, λοιπόν, το πλαίσιο πόσο παράλογο θα ήταν να σταθούμε απέναντι το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής σ’ αυτήν την επαναλαμβανόμενη τακτική και εννοώ ότι ήδη έχουν υπογραφεί οι συμβάσεις, ήδη έχουν αναληφθεί συμφωνίες και εμείς απλά σαν Βουλή ερχόμαστε εδώ να επικυρώσουμε. Τι; Ειλημμένες αποφάσεις. Και θα λέμε και θα ακούει ο Υπουργός και θα ακούει η Κυβέρνηση και δεν θα αλλάξει τίποτα.

Θα ήταν, όμως, για εμάς όχι τόσο σοβαρό εάν δεν μπαίναμε πραγματικά σε μια λεπτομερή, ουσιαστική συζήτηση για το συγκεκριμένο θέμα για την ενημέρωση του Eλληνικού λαού.

Μας φέρνει, λοιπόν, η Κυβέρνηση σήμερα για επικύρωση αυτήν την τροποποίηση της σύμβασης για το Λιμάνι του Ηρακλείου, η οποία είχε υπογραφεί στις 30 Ιανουαρίου 2024, δηλαδή περίπου επτά μήνες πιο μπροστά. Και μας φέρνει να συζητήσουμε -τόσο σοβαρά μας λαμβάνει υπόψη- δύο, τρεις εργάσιμες ημέρες πριν από τη σημερινή να συνέλθουν οι Επιτροπές, να ακουστούν οι φορείς και στο τέλος σήμερα στην Ολομέλεια να επικυρωθεί με νόμο αυτή η Σύμβαση.

Χαρακτηριστικό, βέβαια, αυτής της βιασύνης και του ελλείμματος διαβούλευσης είναι και το θέμα του αντισταθμιστικού τέλους προς τους ΟΤΑ, δηλαδή το 85% της ετήσιας εισφοράς του επενδυτή προς το Δημόσιο, που πρέπει να αποδίδεται στον οικείο δήμο, που δεν συμπεριλαμβανόταν στη σύμβαση και ήρθε σαν συμπλήρωμα στην Επιτροπή. Και όχι μόνο αυτό, αποκαλύφθηκε και από τη συζήτηση με τους φορείς ότι τα τελευταία πέντε χρόνια το Δημόσιο δεν καταβάλλει ούτε καν αυτή την εισφορά που έχει υποχρέωση προς την τοπική αυτοδιοίκηση.

Παρόλα αυτά εμείς, όπως είπα, θα τοποθετηθούμε υπεύθυνα, όπως κάνουμε κάθε φορά σε ένα τόσο σοβαρό και εθνικής διάστασης θέμα, όπως είναι η αξιοποίηση των διεθνούς σημασίας λιμένων της χώρας, αλλά και γενικότερα της ανάπτυξης και της εκμετάλλευσης συνολικά του λιμενικού δικτύου, του λιμενικού συστήματος της χώρας μας.

Η Κυβέρνηση εκποιεί ένα ακόμα λιμάνι μείζονος διεθνούς σημασίας όχι μόνο με εξευτελιστικό τίμημα, αλλά και σε χρονική περίοδο σημαντικών και πολυδιάστατων πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου λιμένων της Ευρώπης με την επανεξέταση του Κανονισμού 1315/2003, στο οποίο δίκτυο εντάσσεται και το Λιμάνι του Ηρακλείου, αλλά και σε συνδυασμό με τον Κανονισμό 1255/2011 για την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική με στόχο την ανάπτυξη και την οικονομική, αλλά και την κοινωνική και οικονομική συνοχή ιδιαίτερα της πολυνησιακής χώρας μας.

Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής δεν είναι αντίθετο, βέβαια, σε πολιτικές, το έχουμε τονίσει πολλές φορές, αξιοποίησης των λιμένων της χώρας. Τέτοιας σημασίας και βαρύτητας πολιτικές, όμως, πρέπει να εδράζονται σε καλά μελετημένη στρατηγική αξιοποίησης των λιμενικών υποδομών συμπληρωματικά της μιας με την άλλη, που συνολικά θα αναβαθμίσουν τη θέση μας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου, της Μαύρης Θάλασσας, της Μέσης Ανατολής.

Επιπρόσθετα, η διαφορά μας με την Κυβέρνηση είναι ότι το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής διαφωνεί -και το επαναλαμβάνουμε- με την καθολική εκχώρηση και εκποίηση των υποδομών παράλληλα με την εκχώρηση της εξουσίας, χάραξης και άσκησης πολιτικής για την ανάπτυξή τους.

Και όλα αυτά, ιδιαίτερα αυτή την κρίσιμη για την Ευρώπη περίοδο, επανεξέτασης της θέσης της στον έντονο ανταγωνισμό Ανατολής-Δύσης και ιδιαίτερα αυτή τη χρονική περίοδο που η Ευρώπη επαναχαράσσει και επανεξετάζει την οργάνωση και τον χάρτη των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών σιδηροδρομικών, θαλάσσιων, χερσαίων, σε μια πολυτροπική διασύνδεση από Βορρά στο Νότο, Δύση και Ανατολή, για αποδοτικότερο και πιο εύρυθμο, πιο πράσινο και πιο οικονομικό δίκτυο.

H Ελλάδα είναι νησιωτική χώρα. Η συμβολή των λιμένων είναι καθοριστική για την οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική ζωή και την εθνική συνοχή και ασφάλεια, αλλά και τη γεωπολιτική της θέση. Συνεπώς, τίθεται ως προτεραιότητα η ύπαρξη συγκροτημένης στρατηγικής ανάπτυξης των Eλληνικών λιμένων. Αυτήν την κεφαλαιώδους σημασίας εθνική πολιτική δεν δείχνει η Κυβέρνηση ότι τη συμμερίζεται.

Το μοντέλο που υιοθετεί σήμερα ουσιαστικά είναι η παράδοση πλήρους κυριότητας και όχι η χρήση και εκμετάλλευση των λιμενικών υποδομών. Τα αδιέξοδα που διαπιστώθηκαν στην αντίστοιχη διαδικασία ιδιωτικοποίησης του Λιμένα Αλεξανδρούπολης, αλλά και η καθυστέρηση των υποχρεωτικών επενδύσεων στους ιδιωτικοποιημένους Λιμένες Πειραιά και Θεσσαλονίκης, θα έπρεπε να είχαν οδηγήσει σε έναν εθνικό διάλογο για την πολιτική λιμένων, με στόχο τη μέγιστη αξιοποίησή τους προς όφελος του ελληνικού δημοσίου και ευρύτερα της περιφερειακής μας ανάπτυξης, αλλά και εξυπηρέτησης συγκεκριμένων γεωπολιτικών στόχων.

Το υπό συζήτηση νομοσχέδιο αποτελεί μια ομολογία της Κυβέρνησης ότι από η 30/1/2003 Σύμβαση Παραχώρησης μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και «Οργανισμού Λιμένα Ηρακλείου Κρήτης ΑΕ», η οποία έχει κυρωθεί δυνάμει του ν. 4597/2019, ήταν αναγκαίο να επικαιροποιηθεί, να διευκρινιστεί και να συμπληρωθεί στο πλαίσιο της τρέχουσας διαδικασίας αξιοποίησης του Λιμένα Ηρακλείου και της διαπραγμάτευσης για την παραχώρησή του με όρους που εξυπηρετούν τον επενδυτή και όχι ένα συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης και εν προκειμένω της Περιφέρειας Κρήτης, αλλά και συνολικά των εθνικών συμφερόντων.

Τι μας λέει, λοιπόν, σήμερα με απροκάλυπτο τρόπο η Κυβέρνηση; Ότι τροποποιεί τη Σύμβαση Παραχώρησης του 2003 μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και ΟΛΗ με στόχο να εξυπηρετήσει τον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Ομίλου Grimaldi, στον οποίο έχει εκποιήσει πριν λίγους μήνες και το Λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Πάροχος υπηρεσιών και χρήστης ταυτίζονται στο ίδιο πρόσωπο, σε δύο μείζονος σημασίας λιμάνια, το ένα στο υπογάστριο της Αδριατικής και το άλλο στην Κεντρική Μεσόγειο.

Έχουν ελεγχθεί ενδελεχώς αυτές οι καινοφανείς -τουλάχιστον για την Ευρώπη- πρακτικές από την Επιτροπή Ανταγωνισμού; Πάμε και σε άλλες πρωτοτυπίες. Δεν βολεύει το επενδυτικό σχήμα η εκμετάλλευση του Ενετικού Λιμανιού, του Λιμένα Λινοπεραμάτων, τα αλιευτικά καταφύγια Άρβης και Καστρίου, του Θεατρικού Σταθμού, του ΚΤΕΛ και του Λιμενικό Περίπτερο;

Τι επιλέγετε; Συστήνεται ξανά ένας νέος οργανισμός παλιάς κοπής, το Λιμενικό Ταμείο Ηρακλείου, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που καταργήθηκε το 2001 για να συσταθεί ο ΟΛΗ, προκειμένου να παραχωρηθούν σε αυτό η χρήση και εκμετάλλευση των προαναφερθέντων υποδομών που δεν επιθυμεί το νέο επενδυτικό σχήμα. Προκύπτουν, όμως, νέα προβλήματα από τη σύσταση του Λιμενικού Ταμείου Ηρακλείου, καθώς οι χερσαίοι και θαλάσσιοι χώροι που θα συστήσουν την οντότητά του, εντάσσονται στη χωρική δικαιοδοσία τεσσάρων Δήμων.

Θα επιμείνετε σε ίδρυση φορέα με διοίκηση από ένα Δήμο ή θα υιοθετήσετε το πιο λογικό που ζητήθηκε και από τους εκπροσώπους των όμορων Δήμων, δηλαδή τη σύσταση διαδημοτικού λιμενικού ταμείου; Νομίζω ότι δεν έχει ιδιαίτερη δυσκολία αυτό το θέμα, αφού συμφωνεί και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Πέραν τούτου, με τις επιλογές σας δημιουργείται ένα ακόμα οξύμωρο, ένας ενιαίος οργανισμός λιμένων να διασπάται σε δύο, μία ανώνυμη εταιρεία κι ένα λιμενικό ταμείο, όπου σύμφωνα με το σημερινό θεσμικό πλαίσιο του άρθρου 159 του ν. 4365 όπως ισχύει, το ΤΑΙΠΕΔ θα ενεργεί ως αρχή σχεδιασμού λιμένων για τον ΟΛΗ -ουσιαστικά ο επενδυτής- και το δεύτερο κομμάτι του Λιμένα που θα ανήκει στο Λιμενικό Ταμείο θα εποπτεύεται για την ανάπτυξή του από την Επιτροπή Σχεδιασμού Ανάπτυξης Λιμένων, την ΕΣΑΛ, του Υπουργείου Ναυτιλίας.

Πραγματικά προκαλείται σύγχυση που άπτεται και της ασφάλειας των υποδομών και της περιοχής και πρέπει να το τονίζουμε σε μια τέτοια σημερινή μέρα μαύρης επετείου, όπως είναι το Μάτι. Αυτά που τονίζουμε σήμερα σε αυτή την Αίθουσα δεν είναι ασύνδετα με τέτοιες τραγωδίες.

Η Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι εντάσσει την εκποίηση του Λιμένα Ηρακλείου σε ένα σχεδιασμό ευρύτερης ανάπτυξης και αναβάθμισης της Κρήτης και το συνδέει με την κατασκευή του Βόρειου Οδικού Άξονα της Κρήτης και του Διεθνούς Αερολιμένα.

Αλήθεια, πώς συνάδουν όλα αυτά όταν αφενός, δεν έχει προηγηθεί καμία διαβούλευση με την Περιφέρεια και τους Δήμους, όπως αποδείχθηκε προχτές από τις θέσεις που εξέφρασαν οι εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αφετέρου, εκ του γεγονότος ότι πρώτα κυρώνεται η Σύμβαση Παραχώρησης μεταξύ Δημοσίου και ΟΛΗ στη Βουλή των Ελλήνων και μετά από εννέα μήνες έχει υποχρέωση ο επενδυτής να καταθέσει τις σκέψεις και τις προθέσεις του για την ανάπτυξη αυτής της τόσο σημαντικής υποδομής, το λεγόμενο master plan, με τις νέες συνθήκες και την έκδοση έκθεσης περιβαλλοντικών επιπτώσεων;

Ποια πολιτική στρατηγικής ανάπτυξης συζητάμε; Απόλυτο σκοτάδι! Ούτε τη συμφωνία μεταβίβασης των μετοχών μεταξύ της Κυβέρνησης και της κοινοπραξίας δεν έχει την τιμή να γνωρίσει η Βουλή των Ελλήνων. Αδιαφάνεια και για το ύψος του συνολικού τιμήματος της εκποίησης που καλείται να δώσει ο Όμιλος Grimaldi, 80 εκατομμύρια για το 67% των μετοχών του Οργανισμού Λιμένα Ηρακλείου. Στη σύμβαση δεν αναφέρεται τίποτα. Ακροθιγώς αναφέρεται κάτι στην ανάλυση του Γενικού Λογιστηρίου και σε κάποιο δελτίο τύπου του ΤΑΙΠΕΔ, δίχως χρονοδιάγραμμα καταβολών ή διασύνδεση με κάποιο πρόγραμμα επένδυσης.

Θολό τοπίο, επίσης, επικρατεί και όσον αφορά τις υποχρεωτικές επενδύσεις. Δεν έχει κατατεθεί κανένα έγγραφο που να αποτυπώνονται δεσμευτικές υποχρεώσεις του Ομίλου. Η μόνη δέσμευση που αναφέρεται είναι ότι θα κατασκευαστεί ένα κτίριο για το λιμεναρχείο, δύο χιλιάδων τετραγωνικών, δεν μας λέει, όμως, ούτε πότε θα αρχίσει, ούτε πότε θα τελειώσει.

Κατά την ακρόαση των φορέων ενημερωθήκαμε ότι το Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού Λιμένα Ηρακλείου έχει στο ταμείο του 12 εκατομμύρια. Λέγεται, όμως, ότι παραδόθηκε με περίπου πάνω από 20, 24 εκατομμύρια, τα οποία βρίσκονται στα ταμεία και θα τα παραλάβει φυσικά το νέο σχήμα που θα τρέξει τον Οργανισμό. Αυτά τα 12 -ίσως και παραπάνω- εκατομμύρια, όπως μας είπε ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΛΗ προβλέπονται για να ενταχθεί το Λιμάνι στο λεγόμενο port environmental review system για το cold ironing κλπ.

Θα εισπραχθούν, λοιπόν, 80 εκατομμύρια σε σαράντα χρόνια και από ό,τι ακούγεται, ο Όμιλος Grimaldi θα πάρει «ζεστά» 12 και παραπάνω εκατομμύρια, μέχρι 20 ενδεχομένως. Δεν υπάρχει διαφάνεια.

Και επίσης για το σημαντικό θέμα του περιβάλλοντος θα περιμέναμε να περιγράφεται πολύ πιο αναλυτικά μέσα στην Σύμβαση που σήμερα συζητάμε.

Μας λένε, επίσης, ότι από το 2025 μέχρι το 2030, στο λεγόμενο σύστημα cold ironing, που σημαίνει -για όσους μας ακούν- ότι το σημερινό Λιμάνι του Ηρακλείου μπορεί να φιλοξενήσει ακόμα και τρία κρουαζιερόπλοια μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, εμπορικά πλοία και πλοίο της ακτοπλοΐας, που ενδεχομένως να χρειάζεται ισχύς πάνω από 40, μπορεί και 50 μεγαβάτ, δηλαδή ισχύς όσο όλος ο Νομός Ηρακλείου, αυτά θα είναι έτοιμα μέχρι το 2025. Μα, πώς τα λένε αυτά τα πράγματα; Τέτοιας τεράστια απαίτηση ισχύος σε δύο χρόνια θα έχει υλοποιηθεί; Δεν υπάρχει καμία περίπτωση. Θα έχουμε προβλήματα και με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ένα θέμα το οποίο προκύπτει είναι και το καθεστώς των εργαζομένων. Ήδη το σωματείο των φορτοεκφορτωτών έχει ζητήσει να συζητηθεί το θέμα και αυτοί οι άνθρωποι, που είναι στυλοβάτες πραγματικά μιας εύρυθμης και αποδοτικής λειτουργίας ενός τέτοιου οργανισμού, είναι έτοιμοι και θέλουν να ενταχθούν σε αυτό το νέο σχήμα. Πρέπει να το δείτε.

Έχουμε, λοιπόν, αυτή την εξέλιξη σε ένα τόσο ασταθές, τόσο ανταγωνιστικό τόσο εύθραυστο και επικίνδυνο και αναθεωρητικό, όπως είναι η ευρύτερη περιοχή μας, περιβάλλον. Γι’ αυτό επιβάλλεται σοβαρότητα και εθνική ομόνοια.

Σε αυτό το πλαίσιο, είμαστε διατεθειμένοι για τον ευρύτερο σχεδιασμό του τόσο σημαντικού θέματος που είναι το σύστημα των λιμενικών υποδομών στο περιβάλλον που περιέγραψα να κουβεντιάσουμε, αλλά όπως φέρνετε εδώ τις προτάσεις σας με τετελεσμένα γεγονότα και μάλιστα χωρίς καμία συνοχή το πώς δίνετε τη μια το Λιμάνι της Καβάλας, την άλλη της Θεσσαλονίκης, την άλλη της Ηγουμενίτσας, την άλλη του Ηρακλείου χωρίς να καταλαβαίνουμε ποια είναι η εθνική στρατηγική σας για την ανάπτυξη και την εκμετάλλευση τόσο σοβαρών υποδομών, δεν μπορούμε να συναινέσουμε.