Παρασκευή 29.03.2024

Ο διάβολος που γνωρίζουμε

Παντελής Καψής

Τελικά η αξία της Δημοκρατίας είναι μάλλον υπερεκτιμημένη. Για όποιον αμφιβάλει αρκεί να κοιτάξει τα αποτελέσματα στην Τουρκία

Ένας πολιτικός ο οποίος κλείνει στη φυλακή τους αντιπάλους του, έχει φιμώσει σχεδόν ολοκληρωτικά τα μέσα ενημέρωσης, ζει και λειτουργεί σαν αυτοκράτορας, φαίνεται ότι επανεκλέγεται και μάλιστα με σχετική άνεση. Με πάνω από 49% στον πρώτο γύρο, θα είναι τεράστια έκπληξη να χάσει. Απέναντι του, για πρώτη φορά, είχε την ενωμένη αντιπολίτευση. Αυτό όμως δεν αποδείχθηκε αρκετό. Δεν τον επηρέασαν ούτε η βαθειά οικονομική κρίση που περνά η Τουρκία αλλά ούτε και οι σεισμοί που έφεραν στην επιφάνεια σοβαρά σκάνδαλα επί της θητείας του.

Θα δοθούν ποικίλες ερμηνείες. Για τα νέα κοινωνικά στρώματα που έχει ευνοήσει, για τις αξίες που πρεσβεύει, οι οποίες ανταποκρίνονται στην κουλτούρα και στα θρησκευτικά πιστεύω μιας μεγάλης μερίδας των πολιτών. Αυτά ωστόσο δεν αναιρούν τη βασική διαπίστωση, ότι η αξία της Δημοκρατίας είναι υπερτιμημένη.

Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης αλλά και πολλές κυβερνήσεις, είχαν επενδύσει στην επιθυμία του τουρκικού λαού να απαλλαγεί από έναν οιονεί δικτάτορα, έπεσαν όμως έξω για μια ακόμα φορά. Ο Ερντογάν θα συνεχίσει στο ρόλο του «επιτήδειου ουδέτερου» προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στη Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τις συνέπειες που θα είχαν για την Ελλάδα η εκλογή του Ερντογάν ή του Κιλιντσάρογλου. Στο μεγαλύτερο μέρος οι εκτιμήσεις κινήθηκαν σε κοινοτυπίες του τύπου «η στρατηγική της Τουρκίας δεν αλλάζει» ή «το θετικό κλίμα μετά τους σεισμούς μπορεί και πάλι να μεταστραφεί». Στην πραγματικότητα ουδείς ενδιαφέρθηκε ή προσπάθησε να καταλάβει αν και τι κρύβεται πίσω από τις δηλώσεις φιλίας. Τελικά πήγε τζάμπα ο «προβληματισμός».

Η επανεκλογή Ερντογάν μας επαναφέρει εκεί που βρισκόμασταν πριν από τις εκλογές. Θα χρειαστεί να ολοκληρωθεί και ο δικός μας εκλογικός κύκλος για να ξαναπιάσουμε το νήμα. Τουλάχιστον για ένα διάστημα ωστόσο δεν θα πρέπει να περιμένουμε σοβαρές εξελίξεις, έτσι ή αλλιώς. Πάντως αν περιμέναμε να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο από μια γρήγορη εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση, αυτό το ενδεχόμενο απομακρύνεται.

Η επανεκλογή Ερντογάν όμως, ίσως θα έπρεπε να χτυπήσει καμπανάκι για έναν άλλο λόγο. Αποτελεί μια ακόμα νίκη των δυνάμεων του αυταρχισμού, οι οποίες μάλιστα επιβάλλονται δια των εκλογών. Ο αστερισμός είναι πλούσιος. Πούτιν , Ορμπάν, Ερντογάν, Μελόνι για να μη μιλήσουμε για τη συμμετοχή ακραίων δεξιών κομμάτων στη Σουηδία και τη Φιλανδία. Σε λίγα χρόνια υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να προστεθούν και ο Τραμπ στις ΗΠΑ όπως και η Λεπέν στη Γαλλία.

Κοινό τους χαρακτηριστικό ότι γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια συμφωνίες και αρχές πάνω στις οποίες έχουν οικοδομηθεί διεθνείς θεσμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση ή το ΝΑΤΟ. Μπορεί συχνά να κατηγορούμε τους θεσμούς για υποκρισία, ουδείς αμφισβητεί ωστόσο ότι παρέχουν ένα πλαίσιο προστασίας, ιδίως για μια χώρα όπως η Ελλάδα. Έξω από αυτούς τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο δύσκολα. Όσο για τους εκπροσώπους του αυταρχισμού, μεταξύ τους καταφέρνουν να συνεννοηθούν μια χαρά σε μια συναλλακτική βάση, δώσε μου να σου δώσω. Αν, για παράδειγμα, θα αφήσουν ξεκρέμαστη την Ουκρανία, λίγο τους απασχολεί.

Ένα τέτοιο διεθνές πλαίσιο δεν είναι εύκολο να προβλέψουμε πώς θα επηρεάσει την Ελλάδα. Είναι σαφές όμως ότι θα εισάγει νέους βαθμούς αβεβαιότητας. Καταρχήν γεωπολιτικά αλλά και στην οικονομία, καθώς δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι το 2032 η συμφωνία για το χρέος θα πρέπει να ανανεωθεί. Το μείζον κατά συνέπεια για την Ελλάδα είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της χώρας σε όλους τους τομείς. Άμυνα, επενδύσεις, νέα τεχνολογία, παραγωγικότητα, ακριβώς δηλαδή ότι δεν συζητάμε στην προεκλογική περίοδο.

Ένα πρόσθετο συμπέρασμα από την εκλογή Ερντογάν είναι η επιβεβαίωση του εξαιρετικά σημαντικού ρόλου που παίζουν τα πρόσωπα στην πολιτική. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη λειτουργία των κομμάτων. Όσο αδυνατίζει, όσο τα κόμματα παύουν να επιτελούν τον ενοποιητικό τους ρόλο, τόσο αναδεικνύονται ισχυρές προσωπικότητες οι οποίες ισχυρίζονται ότι εκφράζουν, χωρίς διαμεσολάβηση, τον λαό.

Ξέρουμε από την ιστορία τι καταστροφές έχουν προκαλέσει τέτοιες προσωπικότητες. Ο Ερντογάν είναι μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιου ηγέτη. Η απρόβλεπτη συμπεριφορά του αποτελεί από μόνη της παράγοντα που ανεβάζει τις εντάσεις. Ας παρηγορηθούμε από το ότι είναι ο διάβολος που γνωρίζουμε.

Πηγή: Protothema

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ